Rüyada duyulan duygular kabuslar ya da karabasanlar sırasında ortaya çıkan
korkulardır. Herkes kabus görmüş olabilir. Burada söz konusu olan, uykudan
uyandıracak kadar güçlü olan bir korku doğuran rüyanın bir bölümüdür. Dehşet
uyandıran varlıklar tarafından izlenmek, doğal bir felaket tehdidi ve
sevilen birinin ölüm tehdidi altında olması gibi durumlardan söz edilebilir
burada. İnsan uyanır uyanmaz, kalbi hızla çarparken tehlikenin rüyadan
ibaret olduğu rahatlamasıyla kendine gelir.
■ Kabuslar REM uykularında ortaya çıkar ve çoğu zaman gecenin ikinci yarısında görülür. Bunlar sıra dışı rüyalardır ve sıklıkları kişiye ve kişinin psikolojik durumuna göre değişir. Depresyon ve travma sonrası stres gibi bazı patolojik durumlar çoğu zaman kabusların görülme sıklığını artırır. Ruhsal patolojisi olmayan biri yılda ortalama iki kabus gördüğünü hatırlar. Buna karşılık bir rüya günlüğü tutan kişiler sorgulandığında bu türden rüyaların daha sık görüldüğü anlaşılmıştır. Kabusların açıklanması bağlamında bu rüyaların normal olarak korku veren anıların saf dışı edilmesi sonucunu doğuran uyarlayıcı sürecin başarısızlığını yansıttıkları ifade edilmiştir (Levin ve Nielsen, 2009). Bu başarısızlığın nedeni bireyin, geçici ya da nispeten kalıcı nedenlerle hissettiği duygu yükünün artmasıdır.
■ Karabasanlara gelince, bunlar gecenin başlangıcında, beynin daha yavaş çalıştığı uyku evresinde (Evre 4) ortaya çıkarlar. Karabasan yaşayan kişi genelde hırıltı çıkarır, yatağında oturur ve kabus sırasında olup bitenin aksine bir süre zihin karışıklığından yakınır, uyku ile uyanıklık arasında gidip gelir. Korkusunun nedeninin rüyası olduğunu yavaş yavaş anlar. Düşsel içerikten kalan izlenimler kabusa göre daha az ayrıntılıdır. Çocuklarda 6-7 yaşlarına kadar karabasan olgusu nispeten daha sıktır; daha sonra kaybolurlar.