"Frenoloji" terimi, Yunanca phrenos karakter, ahlak ve lygos kuram kelimelerinin birleşimidir. Frenolojinin gelişimi, Avusturyalı bir hekim ve nöroanatomist olan Franz Jozef Gall'ın çalışmalarıyla sağlanmıştır.
Gali, 9 Mart 1758 yılında Tiefenbronn'da (Almanya) doğmuştur. Gali, okul yıllarından itibaren arkadaşlarının yüz yapısı ile kişisel yetenekleri arasında bağlantı kurmaya çalışmış, örneğin, iri gözleri olan öğrenci arkadaşlarının iyi sözel hafızaya sahip olduklarım tespit etmiştir. Gall'a göre, bu hafıza türü kafanın, göz bölgesinin arkasında yerleşen kısmıyla ilintilidir.
Gali, eşya, yer, isim, sayı, söz ve gramer hafıza türlerini ayırarak onları kafanın belli yerlerine "koymuş", ayrıca cesurluk, dürüstlük, iletişimsellik gibi yeteneklerin, ebeveynlere karşı olan sevgi hissinin, nesil devam ettirme güdüsünün de alanlarını belirlemiştir. Bu tezlerini sistemleştirerek Gali ve talebeleri insanın ahlaki ve entelektüel niteliklerinin bulunduğu yerleri belirterek ayrıntılı bir kafatası haritası çıkarmışlardır.
Gall'ın kuramına göre, kişilik ve akıl, kafasında yerini bulan bölüm ve çizgilerin sınırlarını çizer. Bu bölümler beynin yüzeyinde, yani dış çeperinde yayılmıştır. Bu bölümlerden hangisi daha gelişmiş ve yayılmışsa, o bölümün karşıtı olan yetenek o derecede gelişmiştir.
Beyindeki bu gelişmeleri kafatasından izlemek mümkündür. Bu anlamda kafatası, insan aklının boyutlarını, yetenek ve becerilerinin sınırlarını gösteren bir haritadır. Böylece, Gall'ın öncülüğünde frenoloji (phrenology) oluşarak bilim tarihine girmiştir, ilginçtir ki Gali, bu terimi kabul etmemiştir. Nitekim, bu konuda şöyle söylemektedir: "Beni yeni bilim olan frenolojinin babası olarak adlandırıyorlar. Fakat bu böyle değildir. 'Frenoloji' kelimesi benim talebem Spurzheim tarafından ortaya atılmıştır. Ben ise bu terime karşıyım ve 'kefalolskopya', 'kranioskopya', 'kranioloji' terimlerini kullanıyorum". Az zaman içinde Gall'ın kuramına gösterilen ilgi ülke sınırlarını da aşmıştır. Fakat, Gall'ın kuramı daha ilk adımda politika ve din çevrelerinden sert tepkiler almış, hükümet Gall'ın kuramını zararlı bularak bu konudaki görüşlerini yaymasını ve tebliğ sunmasını yasaklamıştır.
Bundan dolayı Gali, Jean Gaspard Spurzheim ile birlikte Berlin'e gelerek faaliyetini burada devam ettirmeye başlamış ve bu faaliyeti Berlin'de bilimsel çevreler tarafından büyük ilgi ile karşılanmıştır. Gali, Almanya'nın nerdeyse tüm kentlerini gezip dolaşmış, her yerde tebliğler sunmuş ve konuşmalar yapmıştır.
Az bir zaman içinde Gali, çevresine çok sayıda taraftar toplayabilmiştir. Fakat, o Almanya'da fazla kalamamış ve Jean Gaspard Spurzheim ile birlikte Paris'e gitmeye karar vermiştir. Fransa'da büyük saygınlık gören Gali, yaşamının sonuna dek (1828) burada kalarak 5 ciltlik temel eserini tamamlamıştır. Gali 10 yıl içinde tamamladığı çalışmasında frenoloji alanındaki bilgileri bir araya getirerek sistemleştirmiştir: Genel Olarak Sinir Sisteminin ve Özellikle Beynin Anatomisi ve Fizyolojisi (Anatomie et physiologie du systeme nerveux en general et du cerveau en particulier, 18101820).
Spurzheim ise 1814 yılında Fransa'dan İngiltere’ye, göçmüş, 1832 yılında ise Amerika'ya gelerek çalışmalarını bu ülkede sürdürmüş, Harvard ve Boston üniversitelerinde profesörlük yapmıştır.
Frenoloji, o dönemde İngiltere ve Fransa'da gelişme ortamı bulmuştur. Bu ülkelerde süreli yayınları olan çok sayıda frenoloji dernekleri kurularak gelişmeye başlamıştır. Gall'ın araştırmaları Rusya'da da ilgiyle karşılanmıştır. Ştapslekar P. Puzino Avrupa'ya seferleri zamanı 18131814 yıllarında Paris'te Gall'ı dinlemiş, daha sonra eserini Rusça'ya çevirmiştir. 1816 yılında St. Petersburg'da Gali ve Spurzheim'm yeni sistemi konusunda kitap basılmış, fakat eserin materyalist ruhu birçok çevreler tarafından iyi karşılanmamıştır.
1824 yılında D.M. Vellanskiy "Gall'ın Kranioskopisi" adı altında açık dersler vermek istemişse de, bu kuram "Hıristiyan dinine karşı" olduğu için izin verilmemiştir
Gali 22 Ağustos 1828 yılında Paris'te ölmüştür. Eserleri:
"Philos. mediz. Untersuchungen ueber Natur und Kunst im kranken und gesunden Zustande deş Menschen" (1792);
"Anatomie et physiologie du systeme nerveux en general et du cerveau en particulier, ete." (1810 1820);
"Introduction au cours de physiologie du cerveau" (1808) "Sur les fonctions du cerveau" (1822);
2.2. Franz Josef Gall'ın Kafatası Haritası
F.J. Gali 1805 yılında yayınladığı "Yeni Anatomik ve Fizyolojik Sistem" adlı eserinde kafatası haritasını çizmiştir. 1. ve 2. şekillerde kafatasının önden ve yandan görünümü verilmiştir.
Gall'a göre 2,3,9,1521 rakamlarıyla işaretlenmiş yetenekler sadece insana aittir. Diğer yetenekler insanların yanı sıra hayvanlara da aittir.
3. ve 4. şekillerde kafatası iki taraftan görüntülenmiştir: önden ve yandan...
Şekil 1. Alın kısmı
1. Fiziksel sevgi
2. İyilik, şefkat, ihsan
3. Çelişki hissi
4. Kişilik, bireylik, ferdiyet hissi
5. Hilekarlık
6. Hırsızlığa yatkınlık
7. Onur
8. Şöhret tutkusu, ihtiras
9. Tedbirlilik, dikkatlilik
10. Eğitilme, ehlileştirilme
11. Mekan içgüdüsü.
12. Yüz hafızası
13. Sözel hafıza
14. Benzerliyi hızlı algılama yeteneği.
15. Metafizik akıl
16. Zeka
17. Şiirsel yetenek.
18. İyi kalplilik, açık yüreklilik
19. İmitasyon, taklit
20. Dinsel içgüdü
21. İstikrarlılık, dengelilik
22. Tedbirlilik, dikkatlilik
23. Kişilik içgüdüsü.
Şekil 2. Yan kısım
1. Fiziksel sevgi
2. Çelişki hissi
3. Kişilik, bireylik, ferdiyet hissi
4. Hilekarlık
5. Hırsızlığa yatkınlık
6. Onur
7. Şöhret tutkusu, ihtiras
8. Tedbirlilik, dikkatlilik
9. Eğitilme, ehlileştirilme
10. Mekan içgüdüsü
11. Yüz hafızası
12. Sözel hafıza
13. Benzerliği hızlı algılama yeteneği
14. Metafizik akıl
15. Zeka
16. Şiirsel yetenek
17. İyi kalplilik, açık yüreklilik
18. İmitasyon, taklit
19. Dini içgüdü
20. İstikrarlılık, dengelilik
21. Tedbirlilik, dikkatlilik
22. Kişilik içgüdüsü
23. Görünümü muhafaza etme içgüdüsü
24. Düşüncelerini kolayca ifade ederek konuşabilme yeteneği
25. Ses hissi
26. Mekanik içgüdü
27. Sayısal his
28. Dostluk, egemenlik altında olma.
29. Suçluluk, hırsızlık.
Şekil 3. İnsan Kafatası
1. Eğitilme yeteneği
2. Kişilik hisleri
3. Renk hissi
4. Ses hissi
5. Sayı
6. Konuşma
7. Dil yeteneği
8. Sanat hissi
9. Hırsızlık
10. Benzerliyi hızlı algılama yeteneği
11. Felsefi zeka (12 ile birleşiyor)
12. Muhakeme hissi
13. Organizatörlük yeteneği (9,1012,14) iyi kalplilik
14. Dini konulara ilgi
15. Taklit, imitasyon hissi (14 ile birleşiyor)
Şekil 4. İnsan kafatasının yandan görünümü
1. Eğitilme yeteneği
2. Yer ve yön hissi
3. Renk hissi
4. Ses hissi
5. Sayı
6. Sanat hissi
7. Hırsızlık.
8. Benzerliği hızlı algılama yeteneği.
9. Felsefi muhakeme
10. Zeka
11. Organizatörlük yeteneği.
12. İyi kalplilik
2. Yer ve yön hissi
13. Dini konulara ilgi
14. Taklit hissi.
15. Kararlılık.
16. Cinsel eğilim hissi.
17. Kişisellik hissi
18. Dostluk, asılılık.
19. Savaşkanlık, yırtıcılık
20. Adam öldürme
21. Hilekarlık
22. Kibirlilik
23. Şöhret tutkusu
24. Tedbirlilik, ölçülü davranma.
Gall'm sistemi dışında başka sistemler de mevcuttu (Örneğin, "Spurzheim sistemi"). Ayrıca ünlü frenoloji bilim adamı Casare Lombroso'yu örnek gösterebiliriz. Bir hekim olan Casare Lombroso mahkumların kişilikleri üzerinde incelemeler yapmış, bunların birçoklarını gözlem altında bulundurmuş, huy ve hareketlerini, düşüncelerini, yaşayış ve geçmişlerini araştırmış; cezaevlerinde ölen mahkumların cesetleri üzerinde otopsiler yapmıştır. Bütün bu deneylerden sonra Lombroso bazı insanların suçlu olarak doğdukları kanaatine varmıştır. Lombroso'ya göre, doğuşta suçlu adı verilen bu suçlular, bedenlerinde bulunan bazı gayri tabiilikler, stigmat veya anomaliler ile ayrılırlar.
Fizik,, biyolojik ve psikolojik olarak sınıflandırılan bu anomaliler onları iradeleri.dışında suç işlemeye yöneltir. Lombroso'ya göre, fizik anomalleri çeşitli suçlu kategorilerinde başka başkadır. Örneğin, adam öldüren ve hırsızlar, bakışlarının ve fizyonomilerinin belirtileriyle birbirinden ayrılırlar. Adam öldürenlerin bakışları soğuk, donuk, sabittir; gözleri kanlıdır. Hırsızlarda ise bakışlar hileli, hareketli ve gözler eğridir.
Yüz yapısı, beden yapısı ve insan karakter arasında bağlantı kuran görüşler belli bir zaman sonra eleştirilere uğramış ve hesap olunmaya başlamıştır. Fakat, bu sistemler, çağdaş psikolojide birçok hususta temel dayanak oluşturmuştur. Yüz biçimi ve beden yapısı, iç salgı bezlerimizin oluşturduğu dengeleşmeyle, karakter ve şahsiyet özelliklerimiz arasındaki ilişkiler, frenolojiyi geliştirenler tarafından bilimsel olmayan yöntemlerle araştırılmıştır. Ancak değişen çalışmaların özü değil, yalnızca yöntemleri olmuştur.