Kutsal hece Om. Prananın ateşi. Yüce Özhen, beş Prana ile çevrelenmiştir;
bu. tüm evrenin hakimidir. -Brihadyogi Yajnavalkya Smriti.
Hepimiz farkında olsak da olmasak da, yaşamdaki temel faaliyet olarak prananın peşindeyiz. İnsani zevkler sadece prana gücü ile ilerler. Yemek yemede, sekste, film izlemede, koşmada, kayağa gitmede, zıplamada ya da duyusal veya fiil organlarını kullanarak yaptığımız tüm aktiviteler prana sayesinde gerçekleşir. Ancak, bizler pranamızı kontrol edemediğimizden, sadece dışsal faktörlere bağlı pranik zevkler üretebiliriz ve bunlar nihai olarak bizi tüketir.
Yoga eğitmenleri pranaya nasıl hakim olunacağını ve daha derin güçlerini nasıl açacağımızı öğretirler. Yogi, prana dalgalarını sürmeyi öğrenir; böylece kendi şuurunda prananın saadetini deneyimleyebilir. Aklını daha yüce bir hız (prana), sonsuz genişleme (vyana), sonsuz yükselme (udana), değişmez sakinlik (samana) veya kırılmaz direnç (apana) haline sokabilir. Bir kez prayana hakim olmayı öğrendiğimizde, dışsal zevk biçimlerine ihtiyacımız kalmaz. Böylece akıl ve duyular üzerinde güç sahibi oluruz. Aynı pranik kuvvet bedeni ve aklı şifalandırmada da kullanılabilir.
Gerçek bir ayurvedik doktor, pranaya bir araç olarak gıdayı, şifalı bitkileri ve diğer şifa veren maddeleri nasıl kullanacağını bilmesinin yanı sıra, pranayı hastanın faydası için iradesiyle yönlendirebilen bir pranik şifacıdır.
Vedalara göre, insan bedenindeki prana dışsal dünyadaki güneşe denk gelir. Nasıl ki güneş gökyüzünde dönerse, prana da beden ve akıldaki kanal sistemlerinde döner. Güneşin dışsal zamanı ölçmesi gibi, prana da içsel zamanı ölçer. Bu nedenle, yaşamlarımızdaki hareketin anahtarı ve zaman sınırının ötesine geçmemizin yolu, pranamızı kontrol etme yeteneğimizde yatar. Dışsal dünyayı dönüştürmede güneş enerjisinin kullanılabilmesi gibi, pranik enerjinin geliştirilmesi de içsel dönüşüm için elzemdir.
Pranayama en temel yoga uygulamalarından biridir, klasik yoganın sekiz basamağının dördüncü basamağını oluşturur. Tüm yoga sistemini bir arada tutan malzeme gibidir. Prana bedenle aklı daha yüce meditasyon uygulamaları için saflaştırır ve canlandırır, prana olmadan bu uygulamaların peşine düşecek enerjiden yoksun kalırız. Halihazırda prana ve prananın beş alt tipi üzerinde, prananın üç yaşamsal özü prana, tejas ve ojastan konuştuk. Bu bölümde beş pranayı içeren belli pranayama uygulamalarını inceleyeceğiz.
Lütfen not ediniz: Özellikle güçlü tipleri olan pranayama bir eğitmenden öğrenilmelidir. Burada verilen bilgiler bireysel talimat yerine geçmesi amacıyla yazılmamıştır.
Prana yaşam gücü demektir ve ayama genişleme demektir. Bu nedenle pranayama yaşam gücünün genişlemesi’ demektir. Ancak birçok kişi pranayamayı ‘nefesin tutulması’ olarak tanımlamaktadır. Doğru yapılırsa, nefesin tutulması yaşam gücünün belki de en güçlü genişleme tekniği olsa da, tek yöntem bu değildir. Nasıl ki nefes alma yetersizliği bayılmamıza yol açarsa, nefes tutmanın yanlış yapılması yaşam gücünü büzüştürür ve pek çok hastalığa yol açar. Pranayama sayesinde kişi nefesi yavaşlatır ve genişletir; böylece içsel prana ya da yüce yaşam gücü tezahür edebilir. Bu, akim yavaşlatılması ve sakinleştirilmesinde yardımcıdır; bu nedenle pranayama, meditasyona yardımcı olur.
Pranayama ayurvedik tedavi yöntemlerinin ve yaşam stili rejimlerinin bütünsel bir parçasıdır. En çok solunum, dolaşım ve sinir sistemlerini etki eden hastalıkları tedavi etmede etkin bir yöntemdir, keza bu sistemlerin faaliyeti, prananın doğru akışına bağlıdır. Yine de halsizlik, düşük enerji, kronik yorgunluk, zayıf bir bağışıklık sistemi ve nekahat dönemlerinde mükemmeldir. Belki de sağlığımızı daha iyi hale getirmede en önemli tek faaliyettir. Pranayama olmadan yaşam, gerçek prana olmadan yaşam demektir.
Pranayama psikolojik ve duygusal rahatsızlıkları tedavi etmede de önemli bir araçtır. Depresyona karşı, keder ve bağımlılığın giderilmesinde, stres ve gerginliğin azaltılmasında mükemmeldir. Herhangi bir başka uyarıcı veya ilaca kıyasla bizi canlandırmada çok daha etkindir. Pranayama canlılığı daha iyi hale getiren ginseng, aşvagandha veya şatavari gibi tonik bitkisel terapilerin gücünü artırır.
Prana ile çalışmak
Prana ile çalışmanın pek çok yolu vardır. Doğru beslenme, fiziksel seviyede pranayı artırır. Bu aynı zamanda uygun bir dışkılamayı da gerektirir. Ayurvedaya göre gıdadan alınan prana, kalın barsaklarda özellikle de barsağın yukarıdaki üçte iki bölgesinde emilir. Bu bölge sadece atılım organı değildir. Bu organda yerleşik bulunan apana vayu, fiziksel sağlık için en önemli pranadır, bedende hiçbir toksinin birikmemesini sağlar. Laksatif bitkiler, özellikle de trifala terkibi, prananın gıdadan doğru emilimine, fiziksel bedende prananın köklenmesine ve fiziksel hastalıkların kökünden kesmeye yardımcı olur.
Vedalar, ölümlülerin apana (alt karındaki yaşam gücü) ile gıda yediğini, tanrıların prana (baştaki yaşam gücü) ile gıda yediğini söyler. Ölümlüler fiziksel dokulardır; ölümsüzler baştaki duyu delikleri yoluyla besleyiciliği alan duyulardır. Doğru gıda apanayı desteklerken, doğru izlenimler de pranayı beslemede gereklidir. Doğayla bu irtibatı kurmak için, ritüeller ve görselleştirmeler önemlidir, aynı zamanda renkleri, sesleri ve aromaları içeren duyusal terapiler önemlidir. Spritüel olarak gelişirken, içimizdeki tanrıları ya da spritüel güçleri beslemek için daha fazla prana almayı öğrenmeliyiz. Apanayı, özellikle de cinsel dürtüleri kontrol etmeyi, böylece yaşam enerjimizi aşağı doğru kaybetmemeyi öğrenmeliyiz.
Mantralar, özellikle de OM ya da HRIM gibi tek heceli ya da bija mantralar, bilinçaltı dahil tüm akılsal alandaki pranik enerjiyi yönlendirecek titreşimleri (nada) yaratır. Meditasyonun kendisi, akılda boşluk yaratarak, akılda prana üretir. Akıl tıpkı gökyüzünün enginliği gibi sessiz ve alıcı duruma getirildiğinde, farkındalığımızı şifalandıran ve bütünselleştiren yeni bir prana ortaya çıkar. Nerede boşluk ve dinginlik yaratılırsa, prana ya da enerji bunu takip etmelidir. Yine de, prana ve pranamaya koşa ile çalışmanın temel yöntemi pranayama yani yogik nefes egzersizleridir.
Prana ve Apanayı Dengeleme
Yerçekimi kuvveti ile ayarlanan apana aşağı hareket edince, hastalık, yaşlanma, ölüm ve şuurun küçülmesi etkisi yaratır. Hava ve boşluk elementleri ile ayarlanan prana, akıl ve duyular yoluyla yukarı doğru yayılır. Bu, akıl beden koordinasyonu ve canlılığının kaybı ile sonuçlanır. Bu iki öncelikli prananın birleştirilmesi, enerjimizi kuvvetlendirmenin yanı sıra, daha yüksek yetilere olan uyanışı da beraberinde getirir. Yogik uygulamalar, apanayı yükselterek prana ile birleşmesini, pranayı ise aşağı çekerek apana ile birleşmesini sağlar, tüm bunlar bedenin pranik merkezi olan göbek bölgesinde gerçekleşir.
Pranayama ve Pranagni
Pranayama, bedende prananın sindiriminden sorumlu olan prananın agnisi ya da pranagni geliştirir. Pranagni öncelikle doğru nefes tutumu ve bunu takip eden derin nefes alış ile gelişir. İçe çekilen oksijen pranagni için gıdadır; dışa verilen karbon dioksit ise atık maddedir. Nasıl ki oruç fiziksel bedeni saflaştırırsa, nefes tutma da süptil bedeni saflaştırır. Pranagni çeşitli nadileri bloke eden toksinlerin dışa atılımını sağlayan bir tür özel ter yaratır.
Tüm pranaların birleştiği göbek aynı zamanda fiziksel bedendeki pranagni, prananın agnisi merkezidir; pranagni, prana ve apananın birleşimi ile tutuşur. Göbek, birbiri ile bağlantılı üç alt çakranın en üstte olanıdır. Pranagni bu çakraları uyandıran kundalini gücüne yol açar ve berberinde prana ve apanayı da alarak, yukarı doğru yükselmesini sağlar,
Prana, Tejas ve Oj as
Doğru bir şekilde pranayama uygulamak için, öncelikle kaphanın hayati özü olan ojası geliştirmeliyiz. Ojas, pranayı tutan sıvı olarak hizmet eder, bu olmadan prana dağılır. Pranik akımın akabildiği bir kablodur. Ojas olmadan pranayama uygulamak, vata düzensizliklerine, endişeye, uykusuzluğa ve köklenmiş hissetmemeye yol açabilir. Destekleyecek ojas olmadan, pranayama sinir sistemini kurutur.
Diğer yandan, prana ojası canlandırır ve saflaştırır. Pranayama sayesinde alman ilave prana, daha yüksek baş merkezlerine doğru getirmek için ojası kurutup, buharlaştırır. Ojası, özellikle de cinsel perhizle biriktiriyorsak, bunu dönüştürmek için pranayamayı kullanmalıyız. Yoksa birikir, ağır hale gelir ve yerçekimsel bir kuvvet ile enerjisi aşağı doğru dağılır.
Tıpkı rüzgarın ateşi canlandırması gibi, prana aynı zamanda tejası canlandırır. Bu bize coşkun bir yaşam gücü, cesaret ve korkusuzluk verir. Eğer pranayı geliştirmezsek, o zaman tejasın enerjisi dayanıklı olmaz. Pranayama pranagni prananın ateşinin ifadesi olan tejasın geliştirilmesine yardımcı olur. Bununla ilgili daha fazla bilgi prana, tejas ve ojas bölümünde mevcuttur.
Pranayama ve Beş Prana
Pranayama genelde prana ve apananın dengelenmesi olarak tanımlansa da, nihai olarak tüm beş prana da göz önünde bulundurulmalıdır. Vyana ve samananın ikisi de nefesin tutulmasıyla ilgilidir. Samana, havanın akciğerlerde konsolide edildiği, oksijenin akciğer dokusu yoluyla emildiği başlangıç adımıdır. Vyana, emilmiş oksijenin kana taşındığı ve bedenin kalanına gönderildiği nefes tutmanın ikinci adımıdır.
Udana ve apananın her ikisi de nefes verme ile ilgilidir. Udana nefes verişin birinci adımıdır; olumlu enerji ve çaba üretir, böylece konuşmaya izin verir. Apana nefes verişin ikinci adımıdır; atık havanın ve karbon dioksitin dışarı itilimini sağlar. Pranayama ile beş pranayı dengeleyip, düzenleyebiliriz.
BEŞ PRANA VE NEFES
Prana Nefes alma
Samana Nefes tutma / büzme
Vyana Nefes tutma / genişleme
Udana Nefes verme / ifade etme
Apana Nefes verme / atılma
Pranayama ve Doşalar
Pranayama tüm doşaları tedavi eder. Pranayamanın doğru uygulaması, ana doşa olan vatayı ve prananın ifadesini normal hale getirir. Pranayama kaphanın azaltılmasındaki ana uygulamalardan biridir, keza kaphanın durgunlaşma eğilimi ve mukus üretme eğilimi vardır. Hem baş, hem de akciğerlerdeki kaphanın azalmasını sağlar. Ayrıca, özellikle serinletici pranayamalar pittaya karşı durur ve ısıyı alır. Pranayı şifada kullanma, tedavi esnasında gözden kaçmaması gereken ayurvedanın önemli bir yönüdür.
Nefes alma, tıpkı yemek yemek gibi, kapha ile ilgilidir ve geliştirici bir etkisi vardır. Nefes tutma, tıpkı sindirim gibi, pitta ile ilgilidir ve dönüştürücü etkisi vardır. Nefes verme, tıpkı dışkılama gibi, vata ile ilgilidir ve azaltıcı ya da tüketici etkisi vardır.
Aynı zamanda nefesin doşik fiili olan, sağsol hakimiyetini de göz önünde bulundurmalıyız. Sağ burun deliği nefesi, pingala ya da güneşsel nadiyi canlandırır ve pitta ile ateşi artınr. Sol burun deliği nefesi, ida ya da aysal nadiyi canlandmr ve kapha ile suyu artırır. Dengelenmiş bir sağ ve sol burun deliği nefesi vataya yardımcı olur.
Kapha ağızdan nefes alındığında artar, keza bu nefesin serinletici etkisi vardır. Ancak ağız nefesi temelde kapha artığı veya mukusu artırır. Bu nedenle, birkaç özel yogik pranayamada kullanılması dışında, ağızdan nefes alıp vermek genelde tavsiye edilmez. Ağız nefesi pranayı merkezi kanal suşunınada ya da sarasvati nadide, ağız ve gırtlak kanallarında tutabilir, udana vayu üzerinde işler ve prananın yukarı hareketine yardımcı olur.
Pranayamanın Güçlendirici ve Zayıflatıcı Etkisi
Ayurvedik tedavi stratejileri ya güçlendirici ve geliştiricidir ki bunlara brimhana denir, ya da zayıflatıcı ve saflaştırıcıdır ki bunlara langhana denir. Güçlendirici terapiler beden gücünü ve kilosunu artırır, halsizliğe karşı durur ve hastalıkları kovar. Zayıflatıcı terapilerse beden kilosunu azaltır, toksinleri atar, ateşi düşürür ve toksinlere karşı durur.
Derin bir nefes alıştan sonra nefesi tutma brimhana ya da pranayamanın güçlendirici etkisini artırır. Vatanın sakinleşmesi ve ojasm geliştirilmesi için faydalıdır. Sabitlendirici ve köklendirici bir etkisi vardır, bedene ve akla kuvvet verir.
Nefes verişten sonra tutma langhana ya da pranayamanın zayıflatıcı yönünü artırır. Bu, kaphanın azaltımı için ve prananın artımı için iyidir, toksinlerden arındırma etkisi vardır. Akim eterik ya da boşlukbenzeri doğasını destekler, böylece meditasyona yardımcı olur; ama nefes aşırı tutulursa, vatayı artırır.
Pranayama Tipleri
Pranayama uygulaması için, padmasana (lotüs duruşu), siddhasana veya sukhasana gibi oturma duruşlarından birinde ya da iskemle üzerine rahatça oturun. Yüzünüzü kuzeye ya da doğuya dönün. Oda iyi havalandırılmış olmadı, ama direkt rüzgar almamalı ya da odada ısı değişimleri olmamalıdır. Pranayama uygulaması için en uygun saatler gün doğumundan iki saat öncesidir. Aynı zamanda gün doğumu ve gün batımı ile uyumadan önceki zaman aralığı (sadece hafif uygulama) da uygundur.
Doğal Nefes ve So’Ham Pranayaması
Pranayama uygulamasına başlamanın ilk adımı basit, doğal nefestir. Nefesinizin doğal olarak ve çabasızca derinleşmesine izin verin. Zihnen So mantrasını nefes alırken, Ham mantrasını nefes verirken tekrar edin, bunun anlamı ‘O’yum (şuurlu ruh) Ben,’ demektir. Nefes üzerinde oynamaya başlamadan önce, bu uygulamada rahat hale gelin. SoHam pranayama ujjayi nefesi ile birlikte yapılmalı, yani nefes gırtlağın arkasından sesle çıkarılmalıdır.
Ujjayi Nefesi
Pranayamanın çoğu biçimi ujjayi nefesi ile birlikte yapılır. Kişi derin nefes alıp verirken, gırtlağın arka tarafından belli bir ses çıkarır. Ujjayi nefesinin ısmdırıcı bir etkisi vardır. Kapha ve vatayı azaltır, agniyi daha iyi hale getirir, baş, gırtlak ve kalpteki pranayı uyarır. Ancak, alternatif burun deliği nefesi esnasında uygulanmamalıdır, zira bu uygulama esnasında burun deliklerinden geçen nefes takip edilmelidir.
Alternatif Burun Deliği Nefesi: Prana ve Apanayı Dengeleme
Prana ve apana sağ ve sol burun delikleri ile ve bunlara ait kanallar olan ida ve pingala ile ilişkilidir. İki burun deliğindeki akışın dengesi ile ida ve pingala dengelenebilir.
Bunun için uygulama esnasında alternatif olarak burun deliklerinin her birinin kapatılması gerekir. Önce sağ elinizi açın, işaret ve orta parmağınızı kapatın. Diğer parmaklarınız açık kalsın. İşaret ve orta parmağınızı burun kemerine dayayın, başparmağı sağ burun deliğine, diğer parmaklan da sol burun deliğine koyun. Bu şekilde, gerektikçe burun deliklerini kapatın. Birinci biçiminde ya da güneşsel nefeste, sağ ya da güneşsel burun deliğinden nefes alın; sol ya da aysal burun deliğinden nefes verin. Kademesel olarak terleme gerçekleşene dek nefes tutuş süresini artırın. Aysal nefeste sol burun deliğinden nefes alın ve sağ burun deliğinden nefes verin. Bu, beden ısısını düşürmek ve serinlik yaratmak için kullanılmalıdır.
Alternatif burun deliği nefesi ayurvedada kullanılan en önemli pranayamadır. İda ve pingala bedenin yanı sıra ve sağ ve sol yandaki organlara ana enerjiyi taşır. Gövdenin sağ tarafı sindirimden sorumlu karaciğer, safra kesesi, sağ böbreği, karaciğer bölgesindeki sekonder güneşsel çakrayı içerir. Bedenin sağ tarafı sağ göz, kulak, burun deliği, el ve ayağın yanı sıra benzer bir ısıtıcı enerji iletir, algılamanın netliğini ve fiilde beceriyi sağlar.
Beslenmeden sorumlu organlar, kalp ve midenin yanı sıra, sol böbrek ve ayrıca mide bölgesindeki sekonder aysal çakra gövdenin sol tarafında yer alır. Sol göz, kulak, burun deliği, el ve ayak benzer bir serinletici enerji iletir, böylece duygusal duyarlılığı, besleyiciliğe olan alıcılığı ve dinlenmeyi sağlar.
Nefesimiz her zaman bir burun deliğinden daha fazla geçer, hangi burun deliğinden geçtiği günün farklı saatlerine göre değişir. Isındırıcı etkisi olan sağ burun deliği nefesi çevresel veya bedensel şartlar serin olduğunda, ya da bedenin yenilen yemeği sindirmesi için ısı üretmesi gereken yemek sonralarında gerçekleşir. Bedensel ve çevresel şartlar sıcak olduğunda, nefes genel olarak sol burun deliğinden gerçekleşir, dinlenme ya da uyuma esnasında olduğu gibi bunun serinletici bir etkisi vardır. Bu nedenle obezite, ödem, kas tutulması ve felç gibi serinlik hastalıklarından muzdarip olan hastalar sağ burun deliği nefesine ağırlık vermelidir.
Diğer yandan ateş, atık hastalıkları, bedensel kilo kaybını takip eden felç gibi ısı hastalıkları olan hastalar sol burun deliği nefesine ağırlık vermelidir. Sol burun deliği nefesi aynı zamanda uykusuzluk, huzursuzluk ve sinirsel ajitasyon gibi aklın hiperaktivitesi durumunda da faydalıdır. Sağ burun deliği nefesi uyuşukluk, donukluk ve yorgunluk gibi akim hipoaktif durumlarında faydalıdır.
Ayurvedik tedavide kullanılan bir başka yöntem de bir parça pamukla bir burun deliğini tamamen kapatmaktır. Başlarken, bu uygulamayı sadece birkaç dakika uygulayınız. Birkaç hafta içinde, bir ya da iki saate kadar bu süreyi kademesel olarak yükseltiniz. Ancak kişi çaba gösterebiliyorsa, alternatif burun deliği çalışması bu tekniğe yeğdir.
Alternatif burun deliği nefesinin nefesi kontrol etme ve nefesi uzatma veya kısaltma gibi ilave bir faydası daha vardır. Burun deliği tıpkı bir kamış gibi havayı çekmede kullanılır, bu normalde burun ya da ağızdan alınan normal nefeste yapılamaz. Nefes üzerinde kontrol sağlamak ve kanalları saflaştırmak için, alternatif burun deliği nefesinden daha iyi bir yöntem yoktur.
Alternatif burun deliği nefesi, burun deliklerinin kendilerindeki nefes üzerine odaklanır, buradaki kaslara egzersiz yapar ve başın prana emilimini artırır. Ujjayi nefesi pranayaması diğer yandan sinüslerin arkasındaki nefesi çeker, ağız nefesi ise gırtlaktan havayı çeker.
Beş Pranik Kılıf
Aşağıda beş pranayı geliştirmek için birkaç basit alıştırma bulunmaktadır. Bu alıştırmalar herkes tarafından yapılabilir. Bunları yapmak tüm pranaları dengede tutar.
1. Prana ya da Canlandırıcı Nefes Üzerinde Çalışma
Pranik nefes, baş nefesidir. Derin nefes alışla canlandırılır; tepeden enerji çekilerek, üçüncü gözdeki
daha yüksek seviyeli başa ve beyin merkezlerine yönlendirilir.
Pranik nefesi artırmak: Birkaç seri uzatılmış derin nefesler alın, enerjiyi gökyüzünden ve çevrenizdeki boşluktan çekin ve bunu üçüncü gözünüzdeki başa ve duyulara getirin. Enerjinizi üçüncü gözünüzde bir ışık topu olarak tutun ve enerjiyi tüm duyulara yayarak üçüncü gözden nefes verin. Bu çalışmayı aynı zamanda alternatif burun deliği nefesi ile de yapabilirsiniz, bu durumda her seferinde başın bir bölümüne odaklanın.
Prananın sadece burun deliklerinden değil, aynı zamanda kanalları açarak ve saflaştırarak, tüm beyin ve aklı güçlendirerek gözlerden, kulaklardan ve akıldan girdiğini görselleştirin. Aklı hep düşünen ve duyuları hep hareket eden olarak tutarak, bu elektrik çakışının kıvılcım serilerini görmeyi öğrenin. Daha da net olunması gerekirse, pranayı baş bölgesinde dönen çeşitli tekerlek parmakları olan, baş ve ağzın duyusal deliklerinden geçen şimşek akımlarını ortaya çıkaran altın bir döner çark olarak görselleştirin.
Prana nefesi akıl, duyu, baş, beyin ve sinir sistemi ile ilgili tüm hastalıkların tedavisinde faydalıdır, özellikle sinüs alerjilerine, soğuk algınlığına ve baş ağrısına iyidir. Sinirsel yorgunluğa ve beyin yorgunluğuna iyidir. Prana nefesi, daha üretken akılsal aktivite için beyni tazeleyen ve canlandıran pranik banyoyu sağlar.
2. Udana ya da Yükselen Nefes ile Çalışma
Udana nefesi ağız nefesidir. Düşünce, ses veya mantra ve iradenin yukarı hareketi ile bağlıdır.
Udana Nefesini Artırma: Ağızdan derin bir nefes alın ve enerjiyi gırtlak çakrasına çekin, nefesi tutarken enerjiyi de burada tutun. Nefes verirken yüksek sesle OM deyin. Enerjinizin ağızdan çıkan OM sesinden gelen bir ışık balonunun tüm ufku ve tüm evreni kapsaması gibi yükselip genişlediğini hissedin. Gırtlağınızı kozmik sesin, konuşmanın ve titreşimin merkezi olarak deney imleyin. Udanayı enerjinizi yukarı alan ve yükselmesini sağlayan, gırtlak ve boyun bölgesindeki koyu mavi lotüs veya lotüs benzeri sütun gibi görselleştirin.
Udana nefesi gırtlak bölgesindeki ve ses tellerindeki tüm hastalıkları tedavi eder. Boğaz şişkinliğine karşı korur, sesi daha iyi hale getirir, canlılık verir ve güç bahşeder. Artikülasyon ve kendini ifadenin yüce güçlerine ihtiyaç duyan herkese destek verir.
3. Vyana veya Genişleyen Nefes ile Çalışma
Vyana nefesi tüm bedeni kaplayan ve dışarıya genişleyen kalpteki nefestir. Vana nefesi akciğerler ve kalp bölgesini açmayı hedefler ve buradan bedenin kalanına, dışsal dünyaya ve yaşamın tümüne yayılır.
Vyana Nefesini Artırmak: Derin bir nefes alın, mümkünse ayakta iken, kollarınızı açabildiğiniz kadar açın, kalp ve akciğerleri enerjiyle doldurun. Nefes tutarken kollarınızı açık tutmaya devam edin, enerjinin kalbinizden kan akışı yoluyla tüm bedene ve uzuvlara, ellerden ve ayaklardan dışsal çevreye doğru genişlediğini, ufka kadar gittiğini görselleştirin. Nefes verirken kollarınızı kapatın, enerjiyi tekrar kaynağı olan kalbe geri alın. Kalbinizin tüm yaradılışın yaşam merkezi olduğunu hissedin. Vyananın dönen bir çark gibi olduğunu hissedin, rengi turuncu olan, çeşitli ışınlara dönüşen, dışa açılan bir spiral gibi olduğunu hissedin.
Vyana nefesi tüm dolaşım ve kas iskelet sistemlerindeki hastalıkları tedavi eder. Akciğer sorunları, kalp hastalıkları, artrit, astım ve stres için iyidir. Fiziksel gayret ve hareket için daha fazla enerjiye ve koordinasyona ihtiyaç duyanlara yardımcı olur.
4. Samana veya Merkezleyici Nefesle Çalışma
Samana nefesi göbek veya karın nefesidir. Samana nefesi enerjimizi merkezleme ve dengelemeyi hedefler.
Samana Nefesini Artırma: Tüm evrenin ve pek çok galaksisinin, yıldızların ve gezegenlerin enerjisinin uzak bir ufuktan bedeninize girdiğini görselleştirin. Derin nefes alın, nefes alırken nefesi göbeğe doğru çekin, sindirim ateşini besleyin. Nefesi sabitçe göbek bölgesinde tutun, böylece sindirim ateşinin alev almasını sağlayın. Nefes verirken, nefesi bedenin tüm dokularına, akıl ve kalbin tüm katmanlarına besleyicilik sağlayarak, göbekten dışa doğru genişletin. Samanayı, daha fazla istikrar ve merkezlenme sağlayan, göbeğe doğru giden, giderek daha küçük, konsantre ve parlak hale gelen çok renkli bir enerji spirali olarak görselleştirin.
Samana nefesi sindirim sistemi ile ilgili tüm hastalıkları; karaciğer, safra kesesi, mide ve ince barsaklan tedavi eder. Özellikle iştahsızlığa, kötü emilime ve ülserlere iyi gelir. Homeostaza, metabolizmanın dengelenmesine yardımcı olur; hem beden, hem de akıl üzerinde dengeleyici etkisi vardır.
5. Apana ya da Aşağı İnen Nefes ile Çalışma
Apana nefesi, bizi toprağa bağlayan ve köklendiren kök çakra nefesidir.
Apana Nefesini Artırma: Derin bir nefes alın, enerjinizi omurganın köküne doğru çekin, bedeninizi geniş ve sabit bir dağ gibi hissedin. Enerjiyi burada nefesle tutun. Nefes verirken, enerjiyi aşağı doğru, ayaklarınızdan toprağa doğru köklendirin, böylece fiziksel veya akılsal toksinler varsa bunları toprağa salın. Apanayı alt karın bölgesinde, aşağı bakan koyu mavi bir üçgen olarak görün; buradan enerji, şimşek ışınları olarak aşağı doğru hareket etsin ve aşağıdaki toprağın merkezine kendisini köklendirsin; böylece güç ve direncin özel ateşi burayı mesken edinsin.
Apana nefesi üreme, idrar ve dışkılama sistemleri ile ilgili tüm hastalıkları tedavi eder. Kabızlığa, ishale, adet sorunlarına ve cinsel halsizliğe iyi gelir. Bağışıklık sistemini güçlendirir, ojası destekler ve hastalık oluşumunun engellenmesine yardımcı olur.
6. Beş Prananın Tamamı ile Çalışmak
Sırasıyla beş prana için verilmiş alıştırmaları, her bir prana için yaklaşık on nefes boyunca devam ettirecek şekilde yapın. Daha sonra aynı döngüyü apana nefesinden, prana nefesine doğru bir kez daha tekrarlayın.
Nadi Pranayama Biçimleri
Nefesi sadece suşunına, ida veya pingala ile değil, on dört nadirlin herhangi biri yoluyla yönlendirebilirsiniz. Duyulan saflaştırmak için, nefesi duyusal nadilerin herhangi birinden yönlendirebilirsiniz. Prana nefesini baştaki herhangi bir nadiye odaklanarak uygulayabilirsiniz. Prananın bu türdeki yönlendirmesi etkilidir, ancak sadece kişisel çaba ile değil, kozmik pranaya açık olan alıcı bir akılla yapılmalıdır.
Kişi enerjiyi özellikle sağ burun deliğini kullanarak sağ nadilere, sol burun deliğini kullanarak sol nadilere yönlendirebilir. Örneğin sağ burun deliğinden nefes alırken, enerjinin sağ gözden ve sağ gözün puşa nadisinden girdiğini görselleştirin. Sol burun deliğinden nefes verirken, enerjinin sol gözden ve sol gözün gandhari nadisinden dışarı çıktığını görselleştirin. Bu, gözleri saflaştırır ve tüm göz hastalıklarına iyi gelir.
Benzer şekilde, sağ burun deliğinden nefes alırken, enerjinin sağ kulaktan ve sağ kulağın payasvini nadisinden girdiğini görselleştirin. Sol burun deliğinden nefes verirken, enerjinin sol kulaktan ve sol kulağın şankhini nadisinden dışarı çıktığını görselleştirin. Bu, kulakları saflaştırır ve tüm kulak hastalıklarına iyi gelir.
Kişi vyana nefesini de aynı şekilde uygulayabilir. Sağ burun deliğinden derin bir şekilde nefes alın ve sağ elden, sağ bacaktan ve yaşasvati nadiden enerjinin çekilerek, kalbi ve akciğerleri doldurduğunu görselleştirin. Nefes verirken sol burun deliğini kullanın; enerjinin sol koldan ve bacaktan, sol elin avuç içine ve sol ayağın tabanına, hastijihva nadi üzerinden dışarı çıktığını görselleştirin.
Merkezi nadiler için kişi her iki burun deliğinden de nefes alabilir. Sarasvati nadi için, nefes alırken dilin ucundan gırtlak çakrasına; nefes verirken gırtlak çakrasından dilin ucuna dek udana nefesi yapılır. Kişi benzer şekilde vyana nefesini varuna ya da kalp nadisi üzerinden uygulayabilir. Bunun için bedendeki derinin tamamından nefes alırken, kalbe enerjiyi çekin ve enerjiyi yine deriden nefes verirken verin.
Kişi, sidirim sisteminin tüm organlarını destekleyen vişvodhara nadiye odaklanarak samana nefesini uygulayabilir. Nefes alırken, enerjiyi sindirim organlarından göbeğe çekin, nefes verirken tekrar geriye verin. Kişi apana nefesini, ürogenital sistemi saflaştırmak isterse kuhu, dışkılama organlarını saflaştırmak isterse alambuşa üzerine odaklanarak uygulayabilir. Yine enerjiyi nefes alırken kanaldan aşağı çekin, nefes verirken kanaldan dışarı verin.
Suşunına Nefesi
Suşunına nefesi, prana suşunına ya da merkezi kanalda kaldığında gerçekleşir. Bunu başarması zor olduğundan, bunu kademesel olarak harekete geçmesi için uyarabiliriz. Suşunına nefesi genel olarak udana üzerinden ilerler, bu bizim enerjimizin çakralar yoluyla yukarı doğru hareket etmesini sağlar. Udana nefesi aynı zamanda omurganın nefesi ile ilgilidir ki bu aşağı ve yukarı hareket eder. Omurgasal nefes, suşunına nefesini desteklemeye yardımcı olur.
Omurga Nefesini Artırmak: Birkaç derin nefes alırken, prananın nefes alırken omurgadan yukarı hareket ettiğini ve serinletici bir enerjisi olduğunu, nefes verirken omurgadan aşağı hareket ettiğini ve ısıtıcı bir enerjisi olduğunu görselleştirin. Nefes alırken SO mantrasını, nefes verirken HAM mantrasını kullanın. Farklı pranik merkezler yoluyla derece derece pranayı çekin omurganın kökündeki apanadan, üçüncü gözdeki pranaya dek... Omurga nefesini artırmak, kundalini uyanışı için kilit noktadır. Bir diğer yöntem de pranayı nefes alırken udana yoluyla omurgadan çekmek ve nefes verirken başın üzerine genişletmektir.
Samadhi Nefesi
Samadhi nefesi çok süptildir; prana ve apana dengeli olduğunda ortaya çıkar. Bu gerçekleştiğinde, sıradan solunum geçici olarak durur ve bedenle aklı, sakin prananın içsel kuvveti devam ettirir. Samadhi nefesinde, nefes alışveriş neredeyse algılanamaz hale gelir. Bu genel olarak kalp ve akıl bölgesinde faaliyet gösteren samana vayu sayesinde gerçekleşir. Samana nefesi metabolizmayı ve tüm seviyelerde homeostazı devam ettirir, hücresel seviye dahil. Samana kış uykusuna yatmayı sağlar; hayatta kalmayı sürdürürken, beden fonksiyonlarını geçici olarak askıya alır. Samadhiye benzer bir etkisi vardır.
Samadhi Nefesi Yöntemi: Uzatılmış bir derin nefes sonrası, nefes tam hale geldiğinde, nefese artık ihtiyaç duymayacağınız nefes sakinliği halinde kalın. Tüm farkındalığınızı kalp bölgesine, varlığınızın özü ya da merkezine yönlendirin ve tüm enerjinizin kaynağına geri dönmesine izin verin.
Nefesin denizdeki dalga gibi belli belirsiz akmasına izin verin. Bu huzurlu nefesle birlikte akılsal huzuru deneyimleyin. Ancak nefesin doğal akışını bozmayın. Nefes alış veya veriş gerekli olduğunda, herhangi bir gerginlik veya müdahale olmadan bunu gerçekleştirin. Samadhi nefesi yoga uygulamasının doruğudur, Özben bilgisi ve Brahmanın yüce huzurunu sağlar.
Pranayamanın Isındırın Biçimleri
Kapalabhati
Bu aynı zamanda baştaki nazal pasajları temizleme yöntemidir. Gerçek anlamı "başı parlatan' demektir. Bu nefeste, sıradan nefes kıyasla daha fazla kuvvetle nefes verin. Aynı zamanda, aniden ön karın kaslarınızı biraz kuvvet uygulayarak kasın. Sonra sadece karın kaslarınızı gevşeterek nefes alın. Bu yöntemde nefes tutma yoktur. Başlangıç seviyesindeyken kişi her bir turda on bir tekrar yapmalıdır. Her bir nefes veriş karın merkezini uyarır ve pranayı aktive eder. Kapalabhati aynı zamanda sindirimi daha iyi hale getirir ve agniyi artırır.
Bhastrika
Rahat bir konumda oturun. Sol burun deliğini sağ burun deliği nefesinde olduğu gibi kapatın. Sol elinizi sol dizinize koyun. Nefes alın ve nefes verirken durmadan sağ burun deliğini kullanın, nefesi derinlemesine, kuvvetle alıp verin ve bunu en az on kez tekrarlayın. Nefes alın ve nefesi mümkün olduğunca uzun bir süre tutun, sonra sağ burun deliği kapalıyken, sol burun deliğinden nefes verin, ikinci turda, sağ burun deliğini kapatın ve sol burun deliğinden derinlemesine ve kuvvetle en az on kez nefes alıp verin.
Bhastrika pranayamanın çok ısmdıncı biçimlerinden biridir. Baştaki ve göğüsteki kaphayı temizler, agni ve pranayı artırır. Öksürük ve mukusa karşı koyar ve beden kilosu ve yağını azaltmaya yardımcı olur. Kundalininin uyanmasında da yardımcıdır. Zorlama ile yapılan bir uygulama olduğu için, özellikle de zayıf yapılarda uygulattırılırken dikkatle yapılmalıdır ve pittanın aşırı artmaması için ayrıca dikkat edilmelidir.
Pranayamanın Serinletici Biçimleri
Şitali
Rahat bir şekilde oturun. Dilinizi dışarı çıkarın ve iki yandan katlayın, böylece diliniz tıpkı bir karganın gagası gibi ince uzun bir tüpe benzesin. Dilin çevresinde dudaklarınızı büzerek, dilin ortasındaki deliği daha da daraltın. Yavaşça dilin ortasından tıpkı su emer gibi nefes alın. Anında serinletici hissi fark edeceksiniz. Mideyi havayla doldurun ve rahat ettiğiniz sürece nefesi tutmaya devam edin. Daha sonra burundan nefes verin.
Şitali ‘serinletici’ demektir ve sol burun deliği nefesine kıyasla ısıdan kaynaklanan hastalıklarda daha etkindir. Susuzluğa iyi gelir ve plazmayı geliştirir. Yüksek ateşte bile kullanılır ve yaz ayları için mükemmel bir uygulamadır. Yüksek tansiyona ve hiperasidite sorunlarına iyi gelir. Daha çok pitta tipleri içindir.
Şitkari
Şitalİdeki talimatı izleyin. Ancak, nefes alırken ‘ssss’ sesi çıkarın. Nefesi tutmayın, hemen burundan nefes verin. Faydaları şitaliye benzerdir. Baştaki ısıyı alır ve duygulan sakinleştirir.
Pranayama Uygulamalarında Göz Önüne Alınması Gereken Noktalar
Başlangıç seviyesindeki kişi pranayama uygulaması yaparken, nefes alış, nefes veriş ve nefes tutuş oranlarım birebir ölçüde tutmalıdır. Nihai olarak kişi nefes veriş oranını, nefes alışa oranla iki katına çıkarabilir. Kişi nefeste ustalaştıkça, uygulama oranları nefes alırken bir, nefes tutarken iki, nefes verirken iki, nefes verirken iki olmalıdır. Bunun başarılması uygulama gerektirir ve kişi bunu asla zorlayarak yapmamalıdır. ideal ölçü bir nefes alış, dört nefes tutuş, iki nefes veriş ve dört nefes tutuştur, ama bunu sadece çok ileri seviyeli uygulayıcılar yapabilir ve fazlasıyla içsel güç gelişimi gerektirir. Pranayamada sonuçları alma ile ilgili gerginlik olmamalıdır, gerginlik ve zorlama bırakılarak, doğal bir gelişim olmalıdır.
Pranayama ve Doşalar
Vata: Genellikle enerjiyi uyarmak için sabahlan on, on beş dakika sağ burun deliği nefesi uygulayın. Akşamlan, aklı sakinleştirmek ve uykuyu desteklemek için sol burun deliği nefesi yapın. Bhastrika soğuklarda faydalı olabilir, ama aşın miktarda yapılmamalıdır. Kişi sersemlemiş ya da kendisini dalgın hissediyorsa, uygulamayı durdurmalıdır. Vatalar beş prana nefesi yapmalıdır, bunu yaparken apana nefesine odaklanmak bu kişileri köklendirir.
Pitta: Serinletici pranayamalar vurgulanmalıdır. Aysal ya da sol burun deliği nefesi, özellikle de akşamları ya da kendisini sıcak veya rahatsız hissettiğinde yapmalıdır. Daha fazla bir serinletici fiile ihtiyaç duyulursa özellikle de baştaki ısı veya aşırı ısınmış duygularla ilgili, şithali nefes alışı ve şitkati nefes verişi yapılabilir. Pittalar beş prana için olan nefesi yapmalıdır, özellikle enerjiyi genişletmek ve ısıyı yaymak için vyana nefesi yapmalıdır.
Kapha: Bedendeki aşırı kaphayı azaltan güneşsel ya da sağ burun deliği nefesi kaphalar için en iyisidir, özellikle de kaphanın azaltılması gereken sabahları yapılırsa. Bhastrika ve kapalabhati mükemmeldir, özellikle de soğuk algınlığından, burun tıkanıklığından, uyuşukluktan veya depresyondan şikayet ediliyorsa. Kapha tipleri özellikle baştaki kaphayı temizlemek için prana nefesi ve akciğerlerdeki kaphayı temizlemek için vyana nefesi olmak üzere, beş prana nefesi yapmalıdır.
Pranayama ve Yoga Akımları
Tüm yoga akımları prana üzerine temellenir. Bhakti Yoga ya da adanma yogası bizi ilahi sevgi pranası ile bir hale getirmekle ilgilidir. Karma Yoga ya da hizmet yogası, sadece dışsal fiillerde değil, aynı zamanda içsel gelişimde de bize daha fazla prana veren ilahi İrade ile hizalanma üzerine kuruludur.
Klasik yoga ya da namı diğer Raja Yoga, akılsal faaliyetlerin (çittavrittiler) kontrolü üzerine kuruludur. Bu nedenle, pranayama aklı kontrol etmeye yardımcı olur. Hatha yoganın kendisi temelde prana ile ilgilidir ve asana, prananın bir ifadesi olarak geçer. Hatta Jnana Yoga ya da Bilgi Yogası da güçlü bir irade ve konsantrasyona dayanır. İyi gelişmiş bir udana vayu olmadan, başarılı olunamaz. Bilgi yogasında, prana sorgulaması yaratılmalıdır, burada sadece zihinsel olarak değil, tüm günlük faaliyetlerde gerçek doğamızın ne olduğu sorgulanır. Bu sorgulama, sadece dışsal akıl yoluyla değil, prana sayesinde gerçekleşir.
Vedalar hepimizin prananın kontrolü altında olduğumuzu söyler. Prana her şeye yaşam ve ışık verendir, tüm yaradılışta özben olarak kalpleri mesken edinendir. Prananın bu yüce kuvvetine kendimizi açmalı ve onu hoş karşılamak, yaşamımıza getirmeliyiz. Tüm yoganın ilerlediği enerji budur.